Jean Cocteau & Goede Tijden bij Santo Sospir

Hier springt de vreugde praktisch van de muren. “Ik hoefde de muren niet aan te kleden; Ik moest op hun huid schilderen, daarom heb ik de fresco’s lineair behandeld, met weinig kleuren die de tatoeages accentueerden. Santo Sospir is een getatoeëerde villa.” – Jean Cocteau

Erfgename socialite Francine Weisweiller was een van de mooiste, rijkste en meest stijlvolle vrouwen in Parijs. John Richardson, Picasso's biograaf, beschreef Francine als 'een voortreffelijk geklede, overdreven verwende kleine schoonheid'. Hier zat een kern van waarheid in: tot grote schrik van haar ouders trouwde Francine op 17-jarige leeftijd impulsief met een vriend, om drie maanden later van hem te scheiden. Ze werd tijdelijk verstoten; ze voorzag in de tussentijd in haar levensonderhoud als make-upmeisje bij Elizabeth Arden.

In augustus 1943 waarschuwde een van Francine's minnaars, een Italiaanse diplomaat, haar dat de Duitsers op het punt stonden hun bezetting van Frankrijk uit te breiden tot aan de Middellandse Zee. Francine, haar echtgenoot Alec (beide Joods) en hun dochtertje Carole vluchtten naar een boerderij in de buurt van Pau, Frankrijk. Op een dag, tijdens een inval door de Gestapo, verstopten Alec en Francine zich urenlang in een ravijn, bedekt met bladeren. Als ze het zouden overleven, beloofde Alec, zou hij voor Francine het huis van haar dromen kopen.

De haute-bohemien villa Santo Sospir werd kort na de oorlog gebouwd en in 1946 door Alec en Francine gekocht. Zijn belofte nakomend kocht hij het voor haar als prijs voor het overleven van de oorlog. Alex bracht het grootste deel van zijn tijd in Parijs door bij zijn minnares, de mooie en temperamentvolle actrice Simone Simon, dus Francine woonde alleen in de villa. Na haar huwelijk met Weisweiller had Francine affaires met Prins Aly Khan, die haar verliet voor actrice Rita Hayworth, en met de neef van haar man, Guy de Rothschild. Nadat Aly Khan haar had verlaten voor Hayworth, verbood Francine haar huishouden om de films van Hayworth te zien.

Picasso en zijn vrouw Jacqueline bezochten Santo Sospir en woonden stierengevechten bij met Cocteau en Francine. Marlene Dietrich en Greta Garbo kwamen eten. De dirigent Herbert von Karajan ontmoette zijn vrouw Eliette, een model voor Dior, op de Orpheus II, Francine's jacht met zwarte romp en een wit zeil, geschilderd door Cocteau. Francine was gekleed door de grote couturiers – Chanel, Dior, Yves Saint Laurent (die haar als een muze beschouwde die zo belangrijk was dat hij haar vaak gratis aankleedde), Givenchy en Balenciaga. Ook zij bezochten de villa.

In het voorjaar van 1950 maakte ze kennis met de homoseksuele Franse dichter, toneelschrijver, romanschrijver, ontwerper, filmmaker, beeldend kunstenaar en criticus. Jean Cocteau. Het gebeurde tijdens de schietpartij voor de Kinderen verschrikkelijk film, gebaseerd op zijn beroemde roman. Nicole de Rothschild, the main actress of the film, introduced them and Francine was instantly besotted with Cocteau. They began an intense period of close friendship and patronage.

Francine nodigde Jean Cocteau meteen uit om een week in haar huis door te brengen St. Jean Cap Ferrat, een bloeiende enclave en een van de mooiste villa's aan zee in Cap Ferrat. Cocteau en zijn jonge vriend arriveerden voor een paar dagen, en bleven daar uiteindelijk twaalf jaar lang, terwijl hij andere opdrachten voltooide, waaronder St. Pierre-kapel.

Ze woonde daar in een menage-à-trois met Jean Cocteau en Cocteau's knappe biseksuele minnaar, Edouard Dermit. Cocteau, Francine and Édouard were inseparable. Cocteau designed the Cartier ring with three colors of gold as a symbol of their threesome. They painted together in the atelier Francine built in the garden.

Their relationship was intense. Cocteau wrote a book about his own opium addiction. Through Cocteau, Francine too became addicted. Sweet, gentle Édouard procured opium for them in nightclubs. In the words of Frederick Brown, one of Cocteau’s biographers, he demanded of Francine “the undivided attention of a mother, the ready spirit of a playmate, and the devotion of a cultist” — which she provided, along with a seemingly bottomless fortune.

Francine was een liefhebber van de Parijse decorateur Madeleine Castaing, whose touches are everywhere from furniture and walls fashioned out of reeds to leopard print carpets all around the house. Just enough whimsy to stay sophisticated, with fanciful accents throughout-a chair whose wooden frame is carved with lilies of the valley, a ceramic roast chicken and other eccentric touches.

De villa werd gebruikt als vakantiehuis en de muren van de villa waren leeg gebleven tot Cocteau's verblijf. Een paar dagen na zijn aankomst zei hij: "Ik ben het nietsdoen beu, ik verdwijn hier ...". Het huis was al een tempel in torenhoge maar eigenzinnige Parijse stijl – denk aan opium den en Tony Beach Cottage – maar Cocteau was bedroefd door de treurige witte muren in zo'n rel van eclectisch design. Hij vroeg Francine of hij het hoofd van Apollo boven de open haard in de woonkamer mocht tekenen. Stap voor stap tatoeëerde hij alle muren van het huis met fresco's.

In Santo Sospir, there were no constraints to his creative genius, no fishermen to assuage, or religion to pay deference to, so he let the muses fly. He painted with abandon, and the walls are a triumph of his signature line drawings, some of which have words attached in his tidy penman-ship, giving the appearance of animated stories.

Zoals Cocteau uitlegt in La Villa Santo Sospir, een 35 minuten durende montagefilm die hij in 1952 van het huis maakte, waren dit geen fresco’s maar ‘tatoeages’. De meeste zijn eenvoudige omtreklijnen, weergegeven in dikke zwarte lijnen. “Het was niet nodig om de muren aan te kleden”, zegt hij. “Het was nodig om op hun huid te tekenen.”

The drawings are partially based on the Greek mythology that had obsessed him for so much of his career. Over the mantelpiece, Apollo glares with his hair fanned towards two hulking priests of the sun, who both wear the typical fishing berets of Villefranche. The Mediterranean, just outside the villa, was his other source of inspiration, and there are ‘ bright suns, the echo of a perched village and a simple fisherman’s lunch.

There are gods, satyrs, unicorns and in Francine’s room, the story of the goddess Diana changing Actaeon into a stag when he happened upon her bathing. The longtime caretaker, Eric, shows visitors around the house, filled with photographs of Francine, her daughter Carole, Picasso and other illustrious guests, who were served gin cocktails prepared from the mirrored bar cabinet stocked with Angostura bitters and Aperol.

Cocteau was erg geïnspireerd door twee andere kunstenaars uit zijn sociale kring die dat wel hadden gedaan schilderden hun weg over de Cote d'Azur, Matisse en Picasso, en zijn tekeningen brachten zo nu en dan een eerbetoon. Het vignet van de vissersmaaltijd bestaat uit zee-egels en fougasse, die Cocteau “de handen van Picasso” noemde, naar een foto van Robert Doisneau waar de kunstenaar tegen een tafel leunt die gedekt is met dikke deegvingers van het geliefde lokale brood. Picasso was misschien net zo geniaal, maar... Het merkteken van Cocteau is eveneens onuitwisbaar in Zuid-Frankrijk.

Gevoed door Francine's geld werden de heldendaden van dit ongewone stel – hun diners, hun reizen, hun vrienden – al snel legendarisch, en Santo Sospir was het middelpunt van de actie. Cocteau gebruikte het huis als decor voor een aantal films waarin Francine verscheen, en de twee waren het onderwerp van gesprek in Frankrijk en daarbuiten.

Uiteindelijk bekoelden de relaties tussen de twee echter. Francine begon een romance met de jonge schrijver en scenarioschrijver Henri Viard, wat haar afleidde van haar relatie met Cocteau. Viard had een hekel aan de kunstenaar, die op zijn beurt de nieuwe minnaar van Weisweiller 'de' bestempelde mirliflore”, een term die afkomstig was van het hof van Lodewijk XIV en een pretentieuze dandy omschreef. Toen Viard in 1961 naar Santo Sospir verhuisde, werd Cocteau eruit gezet en diep gewond door wat hij als verraad zag. Ze verzoenden zich pas in oktober 1963 – het gebeurde slechts enkele uren voordat Cocteau stierf. Francine kwam hem bij hem thuis opzoeken Villefranche-sur-Mer. ‘Je brengt de dood met je mee,’ zei hij grappend terwijl hij in bed lag.

Tegen de tijd dat Cocteau in 1963 stierf, had hij de dorre witte muren van de villa omgetoverd tot een ware droomruimte, een psychedelische fantasie van Griekse mythen getekend en gekrabbeld in speciale pigmenten die hij met rauwe melk maakte. Een almachtige Apollo kijkt boos over de schoorsteenmantel; een kater Bacchus slaapt in een slaapkamer beneden.

Na het overlijden van Francine Weisweiller in 2003 was het mogelijk Santo Sospir te bezoeken, maar alleen als je een brief schreef aan de stichting opgericht door haar dochter Carole en je zaak bepleitte. Wat je bij aankomst onvermijdelijk ontdekte, was dat de magie niet alleen in de Cocteau-tatoeages zelf zat, maar ook in het feit dat ze afbladderden terwijl je ernaar staarde, dat er vuile vaat in de gootsteen stond, dat sommige bedden onopgemaakt.

Maar dat was toen. Grond in Cap Ferrat is nu een van de duurste per vierkante meter ter wereld. Uiteindelijk kon Carole de hoge belastingen niet meer betalen, zegt ze. In 2016 verkocht ze Santo Sospir in zijn geheel voor naar verluidt € 12 miljoen aan de Russische vastgoedontwikkelaar Ilia Melia, die in Monaco woont.

De snuisterijen lagen nog op de tafels, de kleren hingen in de kasten, de tientallen jaren van vergeelde paperbacks lagen te rotten in de planken. Melia zegt dat hij het werk van Jean Cocteau al lang bewonderde, maar het volledige verhaal van deze specifieke villa niet kende voordat hij voor de eerste keer binnenkwam. “Meestal duurt het een eeuwigheid voordat ik zulke beslissingen neem”, zegt hij, verwijzend naar mogelijke aankopen. “Maar deze heb ik meteen gemaakt.”

Hij zegt dat Santo Sospir nu in de greep is van een volledige restauratie. Enerzijds blijft het een privévilla, maar het blijft ook bezoekers op afspraak toelaten, zoals dat al sinds de dood van Francine het geval is. Het huis en het terrein zijn al lang geclassificeerd als een Historisch monument, wat betekent dat de Franse overheid, in het belang van het behoud van de authenticiteit van het pand, eventuele renovaties moet goedkeuren. Melia's project is bedoeld om de geschiedenis van het huis te vieren en minstens twee of drie keer per jaar concerten, festivals en tentoonstellingen te organiseren die verband houden met Cocteau en de kunst van de Côte d'Azur, zegt hij. “Echt, er zal niets aan de geschiedenis veranderd worden.”

Eric Marteau kwam meer dan twintig jaar geleden naar Santo Sospir om als verzorger van Weisweiller te dienen terwijl ze worstelde met de leeftijd. De eerste keer dat hij haar ontmoette, herinnert hij zich, rookte ze een opiumpijp en schoof ze zijn formaliteiten terzijde met een snel ‘Bel me Francine.’ Na haar dood werd Marteau de belangrijkste beheerder van de villa. Hij zorgde voor de subtiele ellende en vertelde het verhaal aan de weinigen die binnenkwamen. Nu hij vijftig is, geeft hij jarenlang rondleidingen door het huis - de laatste tijd voor de gasten van de Four Seasons. 'We zitten nu in de jetset. Alles is zeer vijfsterren. Vroeger was dat echt niet zo.”

Meer over Jean Cocteau

Doorgaan met Jean Cocteau's tijd in Villefranche of leren kennen het Jean Cocteau-kunstmuseum in Menton.

Hier is een lijst met beroemde villa's, de beroemdheden die ze bezaten, en de gekke dingen die daar gebeurden.