Η Γέννηση της «Γαλλικής Ριβιέρας»

The highly-Instagrammable seaside town of Μεντόν μπορεί να είναι λιγότερο γνωστή από τους γείτονές της στη Ριβιέρα, αλλά –μαζί με το Nice– συνέβαλε καθοριστικά στην καθιέρωση της Γαλλικής Ριβιέρας ως πιθανώς του παλαιότερου σημείου χειμερινών διακοπών στον κόσμο. Jean Cocteau painted his famous frescoes of love here, and English nobles planted exotic gardens around Italianate villas shaded by palm trees.

Tribes and Romans

Τα ίχνη κατοχής χρονολογούνται περίπου 3000 χρόνια πίσω, αλλά μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα, η περιοχή που αργότερα έγινε γνωστή ως Κυανή Ακτή ήταν μια απομακρυσμένη και φτωχή περιοχή, γνωστή κυρίως για το ψάρεμα, τους ελαιώνες και τα λουλούδια που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή αρωμάτων. Οι φυλετικοί άνθρωποι που τώρα αποκαλούνται «Λιγούριοι» ήταν οι πρώτοι γνωστοί κάτοικοι της Γαλλικής Ριβιέρας στους ιστορικούς χρόνους.

Δεν είναι γνωστά πολλά για αυτούς τους ιθαγενείς, μόνο ότι έχτισαν οχυρά χωριά, κυρίως στη θέση του σύγχρονου Nice. Μερικούς αιώνες αργότερα, οι Έλληνες από συνωστισμό Phocaea moved, first into Massilia (Μασσαλία), then outwards to Hyères and Nice, όπως έτειναν να κάνουν οπουδήποτε υπήρχε πιθανότητα βιομηχανίας ή εμπορίου.

The Greeks brought the vine (thoughtfully informing the earlier inhabitants what could be extracted from the wild stock indigenous to the area) as well as olives and other products of their advanced civilization. The Celts, who were at the same time putting down roots as far south as the Riviera, preferred the wilder hill country up from the coast — and to raid rather than trade.

The inhabitants of the land along this coastal strip had been accustomed to operating independently of “central” control. The Roman’s forced occupation –as commemorated by the trophy in La Turbie— ήταν μια σημαντική εξαίρεση, αλλά ακόμη και τότε ο αριθμός των κατακτητών ήταν μικρός και είχαν ένα συγκεκριμένο καθήκον, να υπερασπιστούν την πρόσβαση και τις εμπορικές οδούς των Ρωμαίων, με μικρή ανησυχία για τους ντόπιους κατοίκους.

Μετά τη ρωμαϊκή υποχώρηση, και πριν από τον 18ο αιώνα, οι θύλακες της κατοικημένης γης ήταν μικροσκοπικές σε σύγκριση με τις μεγάλες εκτάσεις από βραχώδεις, θαμνώδεις πλαγιές και βαλτώδεις εκβολές ποταμών. Οι κοινότητες απομονώθηκαν. Τα κουνούπια τρέλαναν τους πάντες και η μετακίνηση ήταν επικίνδυνη και αργή (λίγα έχουν αλλάξει).

Above all, it was a dull place, poor and uncultured, dilapidated and neglected by the outside world. It was waiting to be “rescued”. Divided between French and “Italian” spheres of influence, it was not a coherent society even within its contentious borders. Then came the British to transform the area and create the “French Riviera” as we know it…

How the British Transformed the French Riviera

Τον 18ο αιώνα, αναπτύχθηκε μια γεύση για ταξίδια στην αγγλική αριστοκρατία, ειδικά όταν περνούσαν το χειμώνα στη Γαλλική Ριβιέρα. Θεωρούμενο ως Κήπος της Εδέμ, η Νότια Γαλλία ήταν επίσης η φυσική «διαδρομή» προς την Ιταλία και την κουλτούρα της, η οποία ήταν ένα μοντέρνο μέρος για εμπειρία, μεταξύ των ελίτ.

Αυτή η εποχική μετανάστευση των αγγλικών ανώτερων τάξεων αντιγράφηκε γρήγορα από άλλες ευρωπαϊκές ελίτ, όλες σε αναζήτηση ενός ήπιου χειμώνα. Στις αρχές του 19ου αιώνα, προέκυψε το επιχείρημα για την υγεία - οι άνθρωποι πήγαιναν σε αυτά τα χειμερινά θέρετρα ως ιατρική θεραπεία.

The 18th century created the winter resort, and the 19th century sealed it.

The first British traveller to describe the area’s health benefits was the novelist Tobias Smollett, ο οποίος επισκέφτηκε το Nice το 1763 όταν ήταν ακόμη μια ιταλική πόλη εντός του Kingdom of Sardinia. Έφερε το Nice και το ζεστό χειμωνιάτικο κλίμα του στην προσοχή της βρετανικής αριστοκρατίας με το 'Travels through France and Italy (ιδιαίτερα Nice)», γραμμένο το 1766. Είναι ένα άκρως διασκεδαστικό ταξιδιωτικό ημερολόγιο με τη μορφή επιστολών, στο οποίο ερωτεύτηκε τον Nice, προέβλεψε τα πλεονεκτήματα των Καννών (τότε ήταν ένα μικρό χωριό) ως θέρετρο υγείας , και οραματίστηκε τις δυνατότητες του Corniche roads. Soon after it was published, sickly Brits started traveling to the French Riviera, thereby establishing it as the first winter resort area in the world.

Almost immediately, Scottish doctor John Brown picked up on this idea and became famous for prescribing what he called ‘climato-therapy’: a change in climate, to cure a variety of diseases. In 1780, he published his ‘Elements of Medicine‘, which for a time was an influential text. It set out his theories, often called the ‘Brunonian system of medicine’, which essentially understood all diseases as a matter of over or under-stimulation. The controversial and simplistic so-called ‘Brunonian theoryυπαγόρευσε ότι όλες οι ασθένειες εμπίπτουν σε μία από τις δύο κατηγορίες: αυτές που προκαλούνται από την απουσία ερεθίσματος και αυτές που προκαλούνται από υπερβολικό ερέθισμα. Αυτός και οι σύγχρονοί του θεώρησαν ότι το μεσογειακό κλίμα προσφέρει μια σημαντική ποικιλία τονωτικών και ηρεμιστικών περιβαλλόντων.

Keeping the momentum going, British doctor John Bunnell Davis wrote his 1807 book, ‘Η Αρχαία και Σύγχρονη Ιστορία του Nice‘. It became yet another voice which advocated for the French Riviera’s curative effect on disease. He wrote, “Who can for a moment doubt but that health is more likely to return when the path to its acquisition is strewn with flowers; when the painful burden that overwhelms the soul is alleviated by agreeable occupations, and when anxiety is exchanged for patience and resignation?”

Αυτή η θεωρία κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή ιατρική σκέψη για περίπου έναν αιώνα, μέχρι τα τέλη του 1800, και ολόκληρη η ακτή της Μεσογείου έγινε κάτι σαν χειμερινό θέρετρο υγείας για τους πάσχοντες από κάθε είδους ασθένειες (ειδικά τη φυματίωση, που σκότωνε έναν στους έξι στην Αγγλία). Μόλις ο Ναπολέων είχε ηττηθεί το 1815 και επικράτησε ειρήνη στην ήπειρο, οι Βρετανοί ειδικότερα άρχισαν να συρρέουν στο Nice, κυρίως για την υγεία τους, και πάντα τον χειμώνα.

François-Joseph-Victor Broussais, a famous French physician, became very popular in the beginning of the 1820s; his medicinal theory was based on the Brunonian theory. French historian Paul Gonnet noted that doctors sent “to our shores a colony of pale and listless English women and listless sons of nobility near death”.

The French Riviera’s popularity further exploded when British doctor James Henry Bennet started promoting Menton’s climate as a health cure-all. Bennet had studied medicine in Paris, and after working as a doctor for 25 years, contracted what he self-diagnosed as tuberculosis (αυτό ήταν πριν καταλάβουν ότι η αιτία ήταν βακτήρια). Το 1859, ισχυρίστηκε ότι πήγε στο Menton για να «...πεθάνει σε μια ήσυχη γωνιά, σαν τραυματισμένος κάτοικος του δάσους» (αλλά είναι πιο πιθανό ότι ήταν εξοικειωμένος με τη θεωρία του Brunonian και πήγε να θεραπευθεί). Αντίθετα, η υγεία του βελτιώθηκε πολύ και επισκέφτηκε την Ιταλία τον επόμενο χρόνο, αλλά βρήκε την «ανθυγιεινή κατάσταση των μεγάλων πόλεων αυτής της κλασικής γης αναίρεσε το καλό που είχε προηγουμένως αποκτήσει». Χωρίς να εντυπωσιαστεί από την Ιταλία, επέστρεψε στη Μεντόν και ξεκίνησε ιατρική πρακτική.

When he was completely healed he returned to England to let his patients know about Menton. Word spread fast, as notable patients of Bennet’s included Robert Louis Stevenson και Queen Victoria. Από τότε περνούσε κάθε χειμώνα στη Μεντόν.

His 1861 book ‘Winter and Spring on the Shores of the Mediterranean‘ quickly boosted the popularity of Menton (then called ‘Mentone’) as a destination. Bennet felt that the hot and dry climate of the French Riviera as well as a proper diet cured tuberculosis sufferers. It was later translated into other languages and published in other countries, bringing everyone from Germans to Americans to Menton. Other doctors soon joined in the chorus.

While Lord Brougham had recently put Cannes on the map για προσεκτικά επιλεγμένα μέλη της κοινωνίας του ανώτερου φλοιού του Λονδίνου, το αναγνωστικό κοινό του βιβλίου του Bennet ήταν ευρέως διαδεδομένο και δημιούργησε μια συντριπτική εισροή τουρισμού. Πολλοί αριστοκράτες, κυρίως με διάφορες ασθένειες υγείας, συνέρρεαν στη Γαλλική Ριβιέρα με την ελπίδα να θεραπευτούν. Χωρίς αμφιβολία, περισσότερα από ένα θύματα «κατανάλωσης» είχαν άσθμα παρά φυματίωση και η απομάκρυνση από το κρύο, την υγρασία και την πολύ νεφελώδη βρετανικές πόλεις θα ήταν όλη η «θεραπεία» που χρειάζονταν.

In 1882, Queen Victoria άκουσε τη συμβουλή του Bennet και ήρθε για παρατεταμένες διακοπές, ανοίγοντας τις πύλες για να ακολουθήσουν οι βασιλιάδες και η υψηλή κοινωνία. Επισκέφτηκε οκτώ φορές μετά από αυτό και είπε στους φίλους της πόσο πολύ αγαπούσε την περιοχή.

At the Queen’s suggestion, Ουίνστον Τσώρτσιλ chose to paint its’ landscapes, and many famous 19th century travel writers (such as Robert Louis Stevenson, Somerset Maugham, Scott Fitzgerald, Ernest Hemingway, H.G. Wells, Edith Wharton, Louisa May Alcott and Aldous Huxley) started writing about it.

Railways were built, grand villas replaced stone farmhouses, and ornate carriages carrying dukes and princes started showing up along high coast roads above the sparkling sea. Soon after, the French Riviera became famous in the USA as a high-end and glamorous vacation spot for celebrities and jet-setters.

Throughout the 20th century, Americans further transformed the French Riviera, with many of the most famous American authors and movie stars spending time or moving here. Superstar Γκρέις Κέλι married the Prince of Monaco, Rita Hayworth met and married a prince here, Ο Sean Connery αγόρασε μια βίλα στο Nice and filmed scenes of ‘Never Say Never’ in the old town of Menton, and Americans with wealth or fame vacationed here.

Without the influence of wealthy Brits and Americans, the French Riviera would not be what it is today.

The French finally discovered the area as a vacation spot well after the English-speakers, and eventually started building smaller vacation homes and apartment blocks up and down the coast. Now, the French Riviera is a crowded mix of tourists, English-speaking expats, and French people.