Η Γέννηση της «Γαλλικής Ριβιέρας»

Η παραθαλάσσια πόλη με το άκρως Instagram Μεντόν μπορεί να είναι λιγότερο γνωστή από τους γείτονές της στη Ριβιέρα, αλλά –μαζί με το Nice– συνέβαλε καθοριστικά στην καθιέρωση της Γαλλικής Ριβιέρας ως πιθανώς του παλαιότερου σημείου χειμερινών διακοπών στον κόσμο. Ο Jean Cocteau ζωγράφισε τις διάσημες τοιχογραφίες του της αγάπης εδώ, και Άγγλοι ευγενείς φύτεψαν εξωτικούς κήπους γύρω από τις ιταλικές βίλες που σκιάζονται από φοίνικες.

Φυλές και Ρωμαίοι

Traces of occupation go back 3000 years or so, but until the end of the 18th century, the area later known as the Côte d’Azur was a remote and impoverished region, known mostly for fishing, olive groves, and flowers used in perfume. Tribal people now called “Ligurians” were the first known inhabitants of the French Riviera in historical times.

Δεν είναι γνωστά πολλά για αυτούς τους ιθαγενείς, μόνο ότι έχτισαν οχυρά χωριά, κυρίως στη θέση του σύγχρονου Nice. Μερικούς αιώνες αργότερα, οι Έλληνες από συνωστισμό Φώκαια μετακόμισε, πρώτα στη Μασιλιά (Μασσαλία), μετά προς τα έξω προς Hyères και Nice, as they tended to do wherever there was a chance of industry or commerce.

Οι Έλληνες έφεραν το αμπέλι (ενημερώνοντας στοχαστικά τους παλαιότερους κατοίκους τι μπορούσε να εξαχθεί από το άγριο απόθεμα αυτόχθονα στην περιοχή) καθώς και ελιές και άλλα προϊόντα του προηγμένου πολιτισμού τους. Οι Κέλτες, που την ίδια στιγμή έβαζαν τις ρίζες τους νότια ως τη Ριβιέρα, προτιμούσαν την αγριότερη λοφώδη χώρα από την ακτή — και να κάνουν επιδρομές παρά να εμπορεύονται.

Οι κάτοικοι της γης κατά μήκος αυτής της παράκτιας λωρίδας είχαν συνηθίσει να λειτουργούν ανεξάρτητα από τον «κεντρικό» έλεγχο. Η αναγκαστική κατοχή των Ρωμαίων –όπως μνημονεύεται από το τρόπαιο στο La Turbie— was an important exception, but even then the numbers of occupiers was small and they had a specific task, to defend Roman access and trade routes, with little concern for the local inhabitants.

After the Roman retreat, and before the 18th century, the pockets of inhabited land were tiny compared with the wide swathes of rocky, scrubby hillsides and boggy river estuaries. Communities were isolated. Mosquitoes drove everyone mad, and getting around was dangerous and slow (little has changed).

Πάνω απ' όλα ήταν ένα βαρετό μέρος, φτωχό και ακαλλιέργητο, ερειπωμένο και παραμελημένο από τον έξω κόσμο. Περίμενε να «σωθεί». Χωρισμένη μεταξύ γαλλικής και «ιταλικής» σφαίρας επιρροής, δεν ήταν μια συνεκτική κοινωνία ακόμη και εντός των αμφισβητούμενων συνόρων της. Μετά ήρθαν οι Βρετανοί να μεταμορφώσουν την περιοχή και να δημιουργήσουν τη «Γαλλική Ριβιέρα» όπως την ξέρουμε…

Πώς οι Βρετανοί μεταμόρφωσαν τη Γαλλική Ριβιέρα

In the 18th century, a taste for travel developed amongst the English aristocracy, especially spending the winter on the French Riviera. Viewed as a Garden of Eden, the South of France was also the natural ‘route’ to Italy and its culture, which was a fashionable place to experience, among the elites.

This seasonal migration of the English upper classes was quickly copied by other European elites, all in search of a mild winter. At the beginning of the 19th century, the health argument emerged – people would go to these winter resorts as a medical treatment.

Ο 18ος αιώνας δημιούργησε το χειμερινό θέρετρο και ο 19ος αιώνας το σφράγισε.

Ο πρώτος Βρετανός ταξιδιώτης που περιέγραψε τα οφέλη για την υγεία της περιοχής ήταν ο μυθιστοριογράφος Tobias Smollett, ο οποίος επισκέφτηκε το Nice το 1763 όταν ήταν ακόμη μια ιταλική πόλη εντός του Βασίλειο της Σαρδηνίας. Έφερε το Nice και το ζεστό χειμωνιάτικο κλίμα του στην προσοχή της βρετανικής αριστοκρατίας με το 'Ταξιδεύει μέσω Γαλλίας και Ιταλίας (ιδιαίτερα Nice)», γραμμένο το 1766. Είναι ένα άκρως διασκεδαστικό ταξιδιωτικό ημερολόγιο με τη μορφή επιστολών, στο οποίο ερωτεύτηκε τον Nice, προέβλεψε τα πλεονεκτήματα των Καννών (τότε ήταν ένα μικρό χωριό) ως θέρετρο υγείας , και οραματίστηκε τις δυνατότητες του Δρόμοι Corniche. Αμέσως μετά τη δημοσίευσή του, οι άρρωστοι Βρετανοί άρχισαν να ταξιδεύουν στη Γαλλική Ριβιέρα, καθιερώνοντάς την έτσι ως το πρώτο χειμερινό θέρετρο στον κόσμο.

Σχεδόν αμέσως, Σκωτσέζος γιατρός Τζον Μπράουν συνέχισε αυτή την ιδέα και έγινε διάσημος για τη συνταγογράφηση αυτού που ονόμασε «κλιματοθεραπεία»: αλλαγή του κλίματος, για τη θεραπεία διαφόρων ασθενειών. Το 1780 δημοσίευσε το «Στοιχεία Ιατρικής», που για ένα διάστημα ήταν ένα κείμενο με επιρροή. Παρέθεσε τις θεωρίες του, που συχνά αποκαλείται «σύστημα ιατρικής του Μπρουνόνιου», το οποίο ουσιαστικά κατανοούσε όλες τις ασθένειες ως θέμα υπερβολικής ή υποδιέγερσης. Το αμφιλεγόμενο και απλοϊκό λεγόμενο «Brunonian θεωρία’ dictated that all diseases fall into one of two categories: those caused by the absence of stimulus and those caused by too much stimulus. He and his contemporaries regarded the Mediterranean climate as offering a considerable variety of tonic and sedative environments.

Διατηρώντας την ορμή, Βρετανός γιατρός Τζον Μπάνελ Ντέιβις έγραψε το βιβλίο του το 1807,Η Αρχαία και Σύγχρονη Ιστορία του Nice'. Έγινε ακόμη μια φωνή που υποστήριξε τη θεραπευτική επίδραση της Γαλλικής Ριβιέρας στις ασθένειες. Εγραψε, «Ποιος μπορεί για μια στιγμή να αμφισβητήσει ότι η υγεία είναι πιο πιθανό να επιστρέψει όταν ο δρόμος προς την απόκτησή της είναι σπαρμένος με λουλούδια. όταν το οδυνηρό φορτίο που κυριεύει την ψυχή ανακουφίζεται από ευχάριστες ασχολίες και όταν το άγχος ανταλλάσσεται με υπομονή και παραίτηση;»

This theory dominated European medical thought for roughly one century, until the late 1800’s, and the entire Mediterranean coast became something of a winter health resort for sufferers from all sorts of diseases (especially tuberculosis, which was killing one in six in England). Once Napoleon had been defeated in 1815 and peace prevailed on the continent, the British in particular began to flock to Nice, mostly for their health, and always in winter.

François-Joseph-Victor Brussais, διάσημος Γάλλος γιατρός, έγινε πολύ δημοφιλής στις αρχές της δεκαετίας του 1820. η ιατρική του θεωρία βασίστηκε στη θεωρία των Μπρουνονίων. Ο Γάλλος ιστορικός Paul Gonnet σημείωσε ότι οι γιατροί έστειλαν «Στις ακτές μας μια αποικία χλωμών και άτονων Αγγλίδων και άτονων γιων ευγενών κοντά στο θάνατο».

Η δημοτικότητα της Γαλλικής Ριβιέρας εκτινάχθηκε περαιτέρω όταν ο Βρετανός γιατρός Τζέιμς Χένρι Μπένετ άρχισε να προωθεί το κλίμα του Menton ως φάρμακο για την υγεία. Ο Bennet είχε σπουδάσει ιατρική στο Παρίσι και αφού εργάστηκε ως γιατρός για 25 χρόνια, προσβλήθηκε από αυτό που αυτοδιάγνωσε φυματίωση (this was before they knew the cause was bacteria). In 1859, he claimed that he went to Menton to “…die in a quiet corner, like a wounded denizen of the forest” (but it’s more likely that he was familiar with the Brunonian theory and went to be cured). But instead, his health greatly improved, and he visited Italy the next year, but found the “unhygienic state of the large towns of that classical land undid the good previously obtained”. Unimpressed with Italy, he returned to Menton and started a medical practice.

Όταν θεραπεύτηκε πλήρως, επέστρεψε στην Αγγλία για να ενημερώσει τους ασθενείς του για τον Menton. Η είδηση διαδόθηκε γρήγορα, καθώς περιλαμβάνονταν αξιόλογοι ασθενείς του Bennet Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον και Βασίλισσα Βικτώρια. From then on, he spent every winter in Menton.

Το βιβλίο του του 1861Χειμώνας και Άνοιξη στις ακτές της ΜεσογείουΑύξησε γρήγορα τη δημοτικότητα του Menton (τότε ονομαζόταν «Mentone») ως προορισμός. Ο Bennet θεώρησε ότι το ζεστό και ξηρό κλίμα της Γαλλικής Ριβιέρας καθώς και η σωστή διατροφή θεράπευαν τους πάσχοντες από φυματίωση. Αργότερα μεταφράστηκε σε άλλες γλώσσες και δημοσιεύτηκε σε άλλες χώρες, φέρνοντας τους πάντες από Γερμανούς έως Αμερικανούς στο Menton. Σύντομα στη χορωδία εντάχθηκαν και άλλοι γιατροί.

Ενώ Ο Λόρδος Brougham είχε βάλει πρόσφατα τις Κάννες στον χάρτη for carefully-selected members of London’s upper-crust society, readership of Bennet’s book was widespread and created an overwhelming influx of tourism. Many aristocrats, mostly with various health ailments, flocked to the French Riviera with the hope of getting cured. Without a doubt, more than one ‘consumption’ victim had asthma rather than tuberculosis, and getting away from the cold, damp and very smoggy British cities would have been all the ‘cure’ they needed.

Το 1882, Βασίλισσα Βικτώρια took Bennet’s advice and came for an extended vacation, opening the floodgates for royals and high society to follow. She visited eight times after that and told her friends about how much she loved the area.

Μετά από πρόταση της Βασίλισσας, Ουίνστον Τσώρτσιλ επέλεξε να ζωγραφίσει τα τοπία του και πολλοί διάσημοι ταξιδιωτικοί συγγραφείς του 19ου αιώνα (όπως οι Robert Louis Stevenson, Somerset Maugham, Scott Fitzgerald, Ernest Hemingway, HG Wells, Edith Wharton, Louisa May Alcott και Aldous Huxley) άρχισαν να γράφουν γι' αυτό.

Οι σιδηρόδρομοι χτίστηκαν, οι μεγάλες βίλες αντικατέστησαν τις πέτρινες αγροικίες και περίτεχνες άμαξες που μετέφεραν δούκες και πρίγκιπες άρχισαν να εμφανίζονται κατά μήκος των ψηλών ακτών πάνω από την αστραφτερή θάλασσα. Αμέσως μετά, η Γαλλική Ριβιέρα έγινε διάσημη στις ΗΠΑ ως ένα high-end και λαμπερό σημείο διακοπών για διασημότητες και τζετ σετ.

Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, οι Αμερικανοί μεταμόρφωσαν περαιτέρω τη Γαλλική Ριβιέρα, με πολλούς από τους πιο διάσημους Αμερικανούς συγγραφείς και αστέρες του κινηματογράφου να περνούν χρόνο ή να μετακομίζουν εδώ. Σούπερ σταρ Γκρέις Κέλλυ παντρεύτηκε τον πρίγκιπα του Μονακό, η Ρίτα Χέιγουορθ γνώρισε και παντρεύτηκε έναν πρίγκιπα εδώ, Ο Sean Connery αγόρασε μια βίλα στο Nice και γύρισαν σκηνές του «Never Say Never» στην παλιά πόλη του Menton, και Αμερικανοί με πλούτη ή φήμη έκαναν διακοπές εδώ.

Χωρίς την επιρροή των πλούσιων Βρετανών και Αμερικανών, η Γαλλική Ριβιέρα δεν θα ήταν αυτό που είναι σήμερα.

Οι Γάλλοι ανακάλυψαν τελικά την περιοχή ως τόπο διακοπών πολύ μετά τους αγγλόφωνους, και τελικά άρχισαν να χτίζουν μικρότερες εξοχικές κατοικίες και πολυκατοικίες πάνω και κάτω στην ακτή. Τώρα, η Γαλλική Ριβιέρα είναι ένα πολυσύχναστο μείγμα τουριστών, αγγλόφωνων ομογενών και Γάλλων.